Interseksefobie

In•ter•sek•se•fo•bie (zelfstandig naamwoord) is opgebouwd uit drie woorden: inter betekent tussen, sekse is een ander woord voor geslacht en fobie komt van het Griekse woord voor ‘vrees, angst’. Het woord is een variatie op homofobie dat ‘afkeer/haat van homoseksuelen/homoseksualiteit’ betekent. Interseksefobie betekent dus zoveel als ‘een afkeer hebben van intersekse’. Omdat veel mensen niet weten wat intersekse is, zou je denken dat het met interseksefobie wel meevalt. Maar dat is niet zo. De VN Hoge-commissaris voor de rechten van de Mens sprak in september 2015 van ‘very serious human rights violations’ die zelden besproken worden en nog minder vaak onderzocht of vervolgd worden, waardoor de daders straffeloos hun gang kunnen gaan en de slachtoffers niet gecompenseerd worden voor het aangedane leed. Interseksefobie leidt tot onnodige medische behandelingen voor intersekse babies en -kinderen, infanticide van intersekse babies, en wijdverspreide en levenslange discriminatie in onder andere onderwijs, werk, gezondheid & gezondheidszorg, sport, geboorteakten, en bij het verkrijgen van identiteitsbewijzen.

Interseksefobie is voor de meeste mensen niet zichtbaar, maar het is een minstens zo groot probleem als homofobie. Anders dan bij de Verenigde Naties en Europe, wordt in Nederland nog niet veel aandacht besteed aan intersekse. Nederland loopt een beetje achter.

Intersekse

De scheidslijn tussen man en vrouw is niet zo zwart wit als je misschien denkt. Er zijn fascinerend veel variaties en de verzamelterm hiervoor is ‘intersekse’: tussen de seksen.  Steeds vaker kom je de afkorting LHBTI of in het Engels LGBTI tegen. Lesbisch, homoseksueel, biseksueel en transgender en die I is van Intersekse.

Variatie

Intersekse is niet iets wat je ‘bent’, maar wat je ‘hebt’ – net zoals ook de kleur van je haar iets is wat je hebt en niet wat je bent. Het wordt meestal niet gezien als een identiteit en zeker niet als genderidentiteit.

Intersekse gaat over geslachtskenmerken. Het is een variatie op de normen die (ten onrechte) gelden voor de ‘diagnose’ mannelijke sekse of vrouwelijke sekse. De norm voor ‘man’ is XY-chromosomen, penis, testes, testosteron en een bepaalde lichaamsbouw, terwijl de norm voor ‘vrouw’ uitgaat van XX-chromosomen, vagina, eierstokken en baarmoeder, oestrogeen en een andere lichaamsbouw. Toch worden er meisjes geboren met XY-chromosomen en jongens met XX-chromosomen. Of jongetjes met een vagina en meisjes met een clitoris die zo groot is, dat net zo goed van een kleine penis zou kunnen worden gesproken. Daarnaast zijn er meisjes die alleen maar één X-chromosoom hebben, of juist drie X-chromosomen, meisjes waarvan de vagina niet is aangelegd, en jongens met XXY-chromosomen. Er zijn ongeveer veertig verschillende soorten intersekse. Ze hebben met elkaar gemeen dat je al bij de geboorte kunt bepalen of sprake is van intersekse – met andere woorden: intersekse is aangeboren. Iemand met een intersekseconditie heeft geen pijn, gaat er niet aan dood en is ook niet te genezen. Maar het zal je leven lang invloed op je hebben. Vandaar dat soms wordt gesproken over ‘intersekseconditie’ in plaats van de medisch klinkende woorden ‘aandoening’ of ‘afwijking’.

Hoewel het lichaam van intersekse personen niet voldoet aan de ‘normen’ die in biologieboekjes genoemd worden voor ‘man’ of ‘vrouw’, voelen zij zich bijna altijd gewoon man óf vrouw, en niet iets er tussen in.

Bij intersekse gaat het om geslachtskenmerken en niet om de seksuele oriëntatie of genderidentiteit. Natuurlijk hebben intersekse personen wel een seksuele oriëntatie en een genderidentiteit. Net als andere mensen kunnen intersekse personen hetero, homo, lesbo of bi zijn en hun genderidentiteit kan man, vrouw of non-binair zijn.

Omdat intersekse niets met seksualiteit of seksuele voorkeur te maken heeft, maar met sekse (het biologische geslacht),  noem je iemand géén ‘interseksueel’.

Bij een klein deel van de intersekse kinderen zijn de uiterlijke geslachtsorganen duidelijk anders dan bij andere kinderen. Artsen en ouders vinden dan meestal dat chirurgisch ingrijpen noodzakelijk is. Toch is er vrijwel nooit een medische noodzaak en wordt alleen om cosmetische redenen geopereerd. Op dat moment wordt een intersekseconditie gemedicaliseerd. De internationale intersekseorganisaties zetten zich in om een einde te maken aan deze ‘normaliserende’ operaties. Maar dit is niet de enige reden waarom intersekseorganisaties steeds actiever worden.

Discriminatie

Intersekse personen hebben net als LHBT’s last van een samenleving die vaak nog denkt in vastgeroeste man/vrouw-rollen. Daarom durven veel van hen niet aan andere mensen te vertellen dat hun lichaam anders is. Het resultaat is dat veel intersekse personen met een groot geheim leven, en dat terwijl een coming-out vaak heel bevrijdend werkt, net als bij LHBT’s. Maar het merendeel van de intersekse personen is bang dat ze gediscrimineerd zullen worden. Toch hebben de meeste intersekse personen die wel zijn uitgekomen daar geen problemen mee gekregen. Aan de andere kant is de angst niet ongegrond: een vrij grote groep Nederlanders heeft in een onderzoek gezegd dat ze niet bevriend willen zijn met iemand waarvan het geslacht niet duidelijk is.
IDAHOT gaat daarom ook over Interseksefobie.

Soms worden intersekse personen uitgesloten, bijvoorbeeld omdat ze kenmerken hebben waardoor ze heel goed kunnen sporten:

Een bekende Nederlandse sprintster mocht in 1948 niet naar Olympische Spelen in Londen, omdat werd getwijfeld aan haar vrouw-zijn. Een bijzonder pijnlijke affaire – en dat was nog vér voordat doping in de sport in zwang was. In 2009 haalde de toen 18-jarige een Zuid-Afrikaanse atlete het wereldsportnieuws. Ze kon zo hard rennen, dat haar concurrentie het oneerlijk vond. Gelukkig mocht zij wel mee doen aan de Wereldkampioenschappen in 2011 en Olympische Spelen in 2012.Ook nu nog zijn er in Nederland sportsters die niet durven te zeggen dat ze een intersekseconditie hebben omdat ze bang zijn te worden geschorst.

Er zijn ook gevallen bekend waarin op het werk bekend werd dat iemand een intersekseconditie heeft. Dat resulteerde bijvoorbeeld in pesten (en uiteindelijk in een rechtszaak tegen de werkgever) en het niet verlengen van een arbeidscontract. Uit recent onderzoek in o.a. Australië blijkt dat een hoog percentage intersekse personen de middelbare school niet afmaakt en dat veel intersekse personen op school worden gepest. Slechts een kwart van de deelnemers beoordeelde hun ervaringen op school positief.

Coming out

Er zijn in Nederland 85.000 mensen met een intersekseconditie – dat zijn bijna evenveel mensen als er in Hilversum wonen. Toch zijn ze nauwelijks zichtbaar. Er heerst nog een taboe op en er is veel onbekendheid. Intersekse personen ervaren net als LBT’s ook een coming-out, bijvoorbeeld als ze een liefdesrelatie aan gaan. Eerder is al gezegd dat zo’n coming-out heel bevrijdend kan zijn. Eindelijk hoef je niet meer bang te zijn dat je grote geheim per ongeluk bekend wordt.

Aan de andere kant weten veel mensen niet eens dat ze een intersekse conditie hebben. Soms wordt dit pas ontdekt als zij bijvoorbeeld een kinderwens hebben. Zo’n ontdekking verklaart voor hen vaak gevoelens uit hun jeugd, maar tegelijk vinden ze het juist bij zo’n late ontdekking moeilijk om aan andere mensen te vertellen hoe intersekse hun leven beïnvloedt.

Actiepunten

• Natuurlijk weet je al dat het in 79 landen strafbaar is om LHBT te zijn. Maar weet je ook dat er maar één land is dat intersekse kinderen wettelijk beschermd tegen onnodige operaties en tegen discriminatie? Dat land is Malta en wij vinden dat Nederland zo snel mogelijk gelijke wetgeving moet invoeren.
• De meeste intersekse personen identificeren zich als man óf vrouw. Maar wat als je in geen van beide hokjes past of gewoon geen zin hebt om in een hokje te worden gestopt? De belangenorganisaties Stichting NNID voor intersekse personen, Transgender Netwerk Nederland voor transgenders en LHBT-belangenorganisatie COC Nederland trekken samen op om onnodige geslachtsregistratie tegen te gaan en waar dit wel nodig is, uit te breiden met meer dan alleen M of V.
• Verder willen NNID en COC dat artsen goed worden opgeleid om ouders beter te kunnen informeren. Schending van de rechten van kinderen met een intersekse conditie moet worden bestreden.
• Om dat te doorbreken, wordt bijvoorbeeld door COC-voorlichtingslessen steeds vaker naast informatie over seksuele oriëntatie en genderidentiteit ook al informatie gegeven over geslachtskenmerken.

Meer lezen

• Wil je meer lezen over wat intersekse is, ga dan naar de website NNID.nl
• Wat de interseksebeweging wil bereiken staat in de ‘Verklaring van Malta’ die eind 2013 door dertig intersekseorganisaties uit de hele wereld is opgesteld.
• Voor LHBT-organisaties die intersekse-inclusief willen worden, hebben OII Europe en ILGA-Europe een handige Intersex Toolkit gepubliceerd (nu alleen nog in het Engels).
• De Raad van Europa heeft afgelopen jaar een rapport over intersekse gepubliceerd waarin de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europe acht aanbevelingen geeft om de positie van interseksepersonen te verbeteren.
• Het EU-agentschap voor de Grondrechten heeft afgelopen jaar een rapport gepubliceerd over de wettelijke situatie van intersekse personen met daarin een aantal belangrijke aanbevelingen.

 

Bron: NNID – de koepelorganisatie van belangenorganisaties voor intersekse personen.